Strengthening Mental Resilience (Mental Immunity) as Part of the Self-empowerment Processfor Individuals in Foster Care Institutions as a Form of Social Maladjustment* Prevention
Abstract
The aim of the article is to present the practical application of well-known, empirically validated theories and models of building resilience resources (mental immunity) during the empowerment process, as an element of preventing inadequacy among the wards of care and educational institutions (foster care). The article characterizes the specifics of the process of becoming independent within the framework of institutional foster care, highlights the preventive potential of this process, and presents theoretical inspirations that may influence its effectiveness and efficiency in counteracting the risk of social maladjustment and marginalization. The presented reflection is the result of the author’s professional experiences, theoretical studies, and empirical verifications conducted within the reality of institutional foster care. The indicated ideas can serve as inspirations for undertaking significant remedial actions in the characterized area and are also extremely important due to their practical-preventive role in counteracting the risk of marginalization and demoralization of youths leaving care and educational institutions.
Keywords
foster care wards; risky behaviors; prevention of social maladjustment; mental immunity
References
Andrzejewski M., 2008, O (nie)zamykaniu domów dziecka, „Archiwum Kryminologii”, XXIX–XXX.
Andrzejewski M., 2012, Ewolucja pieczy zastępczej przez pryzmat nowych regulacji prawnych, „Teologia i moralność”, t. 11.
Bandura A., 2007, Teoria społecznego uczenia się, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Borucka A., Ostaszewski K., 2008, Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, „Medycyna Wieku Rozwojowego”, 12(2).
[6] Borucka A., Pisarska A., 2012, Koncepcja resilience – czyli jak można pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka, [w:] Nowe wyzwania w wychowaniu i profilaktyce. Materiały konferencyjne, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa.
Deci E. L., Ryan R. M., 2000, The ‘What’ and ‘Why’ of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior, „Psychological Inquiry”, 11(4).
Doroszewska J., 1989, Pedagogika specjalna, t. 2, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Łódź.
Erikson E., 2000, Dzieciństwo i społeczeństwo, Wydawnictwo Rebis, Warszawa.
Giermanowska E., Racław-Markowska M., 2007, Losy usamodzielnianych wychowanków domów dziecka, [w:] Ubóstwo i wykluczenie społeczne młodzieży. Raport z badań, (red). E. Tarkowska, IPiSS, Warszawa.
Golczyńska-Grondas A., 2015, Usamodzielnienie wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych – podstawowe problemy, implikacje dla praktyki, „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje”, 30(3).
Grzegorzewska I., 2011, Odporność psychiczna dzieci i młodzieży – wyzwanie dla współczesnej edukacji, „Teraźniejszość. Człowiek. Edukacja”, 1.
Grzegorzewska I., 2013, Aktualny stan badań nad zjawiskiem odporności psychicznej w populacji dzieci alkoholików, „Polskie Forum Psychologiczne”, 18(4).
Grzegorzewska M., 1964, Pedagogika specjalna, Instytut Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
Grzelak S., 2009, Profilaktyka ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży. Aktualny stan badań na świecie i w Polsce, Wydawnictwo Rubikon, Kraków.
Grzelak S., 2015, Vademecum skutecznej profilaktyki problemów młodzieży, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa.
Kaczmarek M., 2006, Opieka zastępcza nad dzieckiem – założenia i rzeczywistość, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 4.
Kolankiewicz M., Poncyliusz M., 2016, Młodzi dorośli opuszczający placówki opiekuńczo-wychowawcze i rodziny zastępcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Kolankiewicz M., Iwański J., 2021, Usamodzielnienie wychowanków pieczy zastępczej i ich relacje z rodziną, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 5.
Konopczyński M., 2014, Twórcza Resocjalizacja. Zarys koncepcji rozwijania potencjałów, „Resocjalizacja Polska”, 7.
Konopczyński M., 2018, Pedagogika resocjalizacyjna – w kierunku twórczej resocjalizacji, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, 1(6).
Konopnicki J., 1971, Niedostosowanie społeczne, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Kowalska-Kantyka M., Kantyka S., 2011, Możliwości wsparcia rodzin i osób dysfunkcyjnych przez ośrodki pomocy społecznej, Wydawnictwo Komandor, Warszawa.
Kozak S., 2007, Patologie wśród dzieci i młodzieży. Leczenie i profilaktyka, Difin, Warszawa.
Kwak A. (red.), 2006, Z opieki zastępczej w dorosłe życie. Założenia a rzeczywistość, ISP, Warszawa.
Leżańska M., Pilch I., 2018, Świat po domu dziecka: życie dorosłe byłych wychowanków, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Luthar S. S., Cicchetti D., Becker B., 2000, The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work, „Child Development”, 71(3).
Mudrecka I., 2012, Kształtowanie poczucia odpowiedzialności pozytywnej u dzieci i młodzieży jako cel profilaktyki kreatywnej, [w:] Profilaktyka i probacja w środowisku lokalnym, (red.) B. Urban, M. Konopczyński, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Nowak B. M., 2016, Niedostatki w zasobach środowiska rodzinnego a zaburzenia rozwojowe i problemy adaptacyjne dzieci, „Resocjalizacja Polska”, 11.
Opora R., 2009, Ewolucja niedostosowania społecznego jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej i zniekształceń poznawczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Opora R., 2016, Zmiany w zakresie zachowań problemowych podopiecznych „Domów dla Dzieci”, „Resocjalizacja Polska”, 11.
Piotrowicz M., Cianciara D., 2011, Teoria salutogenezy – nowe podejście do zdrowia i choroby, „Przegląd Epidemiologiczny”, 65(3).
[33] Piórkowski A., 2018, Dorosłe życie byłych wychowanków domów dziecka, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Pospiszyl K., 1976, Poglądy na istotę niedostosowania społecznego, „Szkoła Specjalna”, 3.
Ryś M., Trzęsowska-Greszta E., 2018, Kształtowanie się i rozwój odporności psychicznej, „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio”, 34(2).
Sajkowska M., 1999, Stygmat instytucji. Społeczne postrzeganie wychowanków domów dziecka, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Schinke S. E., Blythe B. J., Gilchrist L. D., Burt G. A., 1981, Primary Prevention of Adolescent Pregnancy, „Social Work with Groups”, 4(1–2).
Sęk H., 2006, Rozwój psychoseksualny i jego zaburzenia a psychologia ryzyka i zaburzeń zdrowotnych, [w:] Seksualność w cyklu życia człowieka, (red.) M. Beisert, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Sęk H. (red.), 2014, Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży w Polsce: Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Skowrońska-Pućka A., 2016, (Przed)wczesne macierzyństwo – perspektywa biograficzna. Diagnoza, pomoc i wsparcie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Słaboń-Duda A., 2011, Wczesna relacja matka–dziecko i jej wpływ na dalszy rozwój emocjonalny dziecka, „Psychoterapia”, 2(157).
Szymańska J., 2012, Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa.
Śliwa Ś., 2015, Profilaktyka pedagogiczna, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, Opole.
Wójcik K. A., 2018, Radzenie sobie z emocjami u młodzieży: perspektywa psychologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zajdel K., Wawryk L., 2022, Drogi do demoralizacji dzieci i młodzieży – uwarunkowania i diagnoza, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Żmichrowska M. J., 2012, Niedostosowanie społeczne. Przegląd wybranych definicji, „Prace Naukowe. Zeszyty Pedagogiczno-Metodyczne”, 18(2).
Netografia / Netography
Bunio-Mroczek P., Warzywoda-Kruszyńska W., 2010, Wczesne rodzicielstwo jako zagrożenie biedą i wykluczeniem społecznym, Uniwersytet Łódzki, Łódź, https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/20777/Wzlot%20-%20Wczesne%20rodzicielstwo.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 15.02.2023].
Doyle J. J., 2007, Child Protection and Child Outcomes: Measuring the Effects of Foster Care, „American Econominc Review”, 97/5. https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/aer.97.5.1583 [dostęp: 15.02.2023].
Głupczyk G., 2020, Profilaktyka zachowań ryzykownych młodzieży w środowiskach defaworyzowanych społecznie, https://sbc.org.pl/dlibra/publication/489264/edition/458422/content [dostęp: 15.02.2023].
Hawkins D. J., Catalano R. F., Miller J. Y., 1992, Risk and Protective Factors of Alcohol and Other Drug Problems in Adolescence and Early Adulthood: Implications for Substance Abuse Prevention, „Psychological Bulletin”, 112(1), https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1529040/ [dostęp: 10.02.2023].
Newton R. R., Litrownik A. J., Landsverk J. A., 2000, Children and youth in foster care: disentangling the relationship between problem behaviors and number of placements,„Child Abuse & Neglect” 24/10. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0145213400001897?casa_token=iMADoyqpdNkAAAAA:4KjrK6pStcp-M3V8g4-FgF6Q2d0Tt7IAksdW1kIAmazq4ZsE9PHBuL1qw1isPdb9hH-Vw_M4xnfk [dostęp: 20.02.2023].
[52] Ryan J. P., Marshall J. M., Herz D., Hernander P. M., 2008, Juvenile delinquency in child welfare: Investigating group home effects, „Children and Youth Services Review”, 30/9, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0190740908000418?casa_token=DK-9tO3cRZ8AAAAA:PPhG8GODVkcI2yHoZF8utwhgP2ZMuN2izqzcDGu-3A-vTBGVZ3fY6EVMEJIkAYpldwqlQoqsQCFQ [dostęp: 22.02.2023].
Akty prawne / Legal Acts
Ustawa z 9 czerwca 2011 o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U. nr 149 poz. 887. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20111490887 [dostęp: 11.02.2023].
Adam Mickiewicz University in Poznań Poland
https://orcid.org/0000-0001-5595-8249
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright Notice:
Articles are published in accordance with conditions identical to the Creative Commons Attribution 4.0 (also called as CC-BY) license conditions, available on http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ and this permission applies to any language version or any later version of the license as published by the Creative Commons organization.
Author retain the copyright to the article, while at the same time he/she transfers the article property rights to the Publisher free of charge (without territorial and time restrictions).
The online edition of the Polish Journal of Social Rehabilitation is published under Open Access, which means that users can read, download, copy, distribute, print, search, and link to the full texts of these articles - are provided with full unrestricted access.
The publisher does not charge for providing access to full versions of articles nor for their use as referred to in above.