Intellectually disabled in the area of diagnostic and social rehabilitation impact
Abstract
The article attempts to describe the psychosocial functioning of people with intellectual disabilities (with particular emphasis on mild disabilities). Attention was drawn to the difficulties in an unambiguous assessment of their behavior in court and criminal proceedings, which result from the conditions of the intellectual disability itself along with other accompanying it behavioral or mental disorders. As a result of the analysis of the literature and legal acts, has been characterized the specificity of social rehabilitation activities undertaken against people with intellectual disabilities in penitentiary isolation and in the probation system.
Keywords
intellectual disability; convict; criminal responsibility; social rehabilitation
References
Ambrozik W., 2009, Postępowanie probacyjne z perspektywy pedagogiki resocjalizacyjnej, „Probacja”, 1.
Bałandynowicz A., 2012, Podmiotowość osoby i dobro wspólne w procesie reintegracji społecznej a system probacji, „Resocjalizacja Polska”, 3.
Belzyt J., Połom M., 2017, Osoba niepełnosprawna intelektualnie uwikłana w proces resocjalizacji, „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej”, 28.
Bobińska K., Gałecki P., 2012, Rys historyczny, terminologia, definicja, nozologia, kryteria rozpoznawania niepełnosprawności intelektualnej, [w:] Niepełnosprawność intelektualna – etiopatogeneza, epidemiologia, diagnoza, terapia, (red.) K. Bobińska, P. Gałecki, T. Pietras, Wrocław.
Braun P., 2013, Osoba niepełnosprawna w izolacji penitencjarnej, „Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania”, 2.
Czapów C., 1978, Wychowanie resocjalizujące: elementy metodyki i diagnostyki, PWN, Warszawa.
Czapów C., Jedlewski S., 1971, Pedagogika resocjalizacyjna, PWN, Warszawa.
Ćwirynkało K., 2009, Praca nad samokontrolą emocjonalną osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną, „Niepełnosprawność”, 2.
Dawidziuk E., Mazur M. (red. nauk.), 2017, Osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną osadzone w jednostkach penitencjarnych. Z uwzględnieniem wyników badań przeprowadzonych przez pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.
Fajfer-Kruczek I., 2017, Adaptacja osób z niepełnosprawnością intelektualną do izolacji penitencjarnej – stan obecny oraz możliwe ukierunkowanie działań w zakresie modyfikacji istniejących rozwiązań, „Studia Pedagogiczne”, 50.
Friedrich W., 2015, Diagnoza penitencjarna sprawców przestępstw, „Resocjalizacja Polska”, 9.
Gaberle M., 2001, Ekspertyza kompleksowa w sprawie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego – zagadnienia węzłowe, [w:] Psychologiczne i psychiatryczne opiniodawstwo sądowe w ramach nowych uregulowań prawnych, (red.) J. Stanik, Z. Majchrzyk, Katowice.
Goede K., 2020, Resocjalizacja skazanych z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim z perspektywy dozoru kuratorskiego, [w:] Zrozumieć niepełnosprawność. Problemy, badania, refleksje – perspektywa młodych badaczy, (red.) G. Całek, J. Niedbalski, M. Racław, D. Żuchowska-Skiba, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Grzesiak H., 2022, Wybrane aspekty starzenia się i starości osób z niepełnosprawnością intelektualną, „Człowiek. Niepełnosprawność. Społeczeństwo”, 1.
Habzda-Siwek E., 2006, Opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego. Aktualne problemy, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych”, 2.
Janus-Dębska A., 2016, Dylematy w pracy kuratora sądowego w świetle badań własnych, cz. 1, „Probacja”, 3.
Jarosz E., 2011, Niepełnosprawność i krzywdzenie dzieci. Stan badań, „Niebieska linia” 2011, nr 4 https://www.niebieskalinia.pl/aktualnosci/aktualnosci/niepelnosprawnosc-i-krzywdzenie-dzieci-stan-badan (dostęp: 01.02.2023).
Jurczyk D., Staniuch A., 2015, Współpraca kuratorów sądowych z innymi służbami w realizowaniu zadań profilaktyczno-resocjalizacyjnych, „Resocjalizacja Polska”, 10.
Konopczyński M., 2019, Polska kuratela sądowa. Potencjały i ograniczenia, „Resocjalizacja Polska”, 17.
Kopeć D., 2019, Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w przestrzeni kulturowej, [w:] Osoby z niepełnosprawnością intelektualną w instytucjach kultury, Publikacja poseminaryjna cyklu „Odbiorcy instytucji kultury”, Poznań.
Kostrzewski J., 1981, Podstawowe wiadomości o upośledzeniu umysłowym, [w:] Upośledzenie umysłowe – Pedagogika, (red.) K. Kirejczyk, PWN, Warszawa.
Kościelak R., 1989, Psychologiczne podstawy rewalidacji upośledzonych umysłowo, PWN, Warszawa.
Kowalewska B., Kowalewski Ł., Kierzkowska M., Dróżdż W., 2019, Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych dla dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną w klasyfikacji DC-LD, Krawczyk-Pasławska E., 2010, Niepełnosprawność. Bariery i Szanse, Fundacja Bariera, Kraków.
Larkowa H., 1988, Postawy społeczne wobec osób z odchyleniami od normy, [w:] Pedagogika rewalidacyjna, (red.) A. Hulek, PWN, Warszawa.
Lewicki A. (red.), 1978, Psychologia kliniczna, Warszawa.
Malinowska S., 2018, Wybrane aspekty odbywania kary pozbawienia wolności przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną, „Edukacja Humanistyczna”, 1.
Mikrut A., 2005, Agresja młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną – uwarunkowania i przejawy, Kraków.
Muskała M., Kusztal J., 2018, Kurator sądowy wobec nowych zadań i zmian w systemie resocjalizacji, „Studia Paedagogica Ignatiana”, 21 (1).
Nawrocka K., Zozula J., 2020, Funkcjonowanie osób z niepełnosprawnościami w warunkach izolacji penitencjarnej. Studium pedagogiczno-prawne, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
Nieciuński S., 1990, Bimodalna diagnoza psychologiczna dla potrzeb sądu, [w:] Współczesna sądowa ekspertyza psychologiczna – niewykorzystane możliwości, (red.) M. Grcar, Kraków.
Nowak A., 2018, Sytuacja prawna małoletniego/ nieletniego z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] Współczesne dylematy resocjalizacji w stronę twórczej resocjalizacji, (red.) W. Ambrozik, A. Kieszkowska, K. Sawicki, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Nymś-Górna A., 2019, Skazani z niepełnosprawnością w polskim systemie penitencjarnym, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, 24.
Obuchowska I., 1991, O autorewalidacji, [w:] Z problematyki kształcenia pedagogów specjalnych, (red.) K. Kuligowska, Zeszyty Naukowe WSPS.
Opozda-Suder S., 2019, Zaburzenia zachowania a kryzys wartościowania. Aspekt niepełnosprawności intelektualnej, [w:] Pedagogika, niepełnosprawność, edukacja : ku szerokim przestrzeniom rozwoju pedagogiki specjalnej: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Franciszkowi Wojciechowskiemu z okazji siedemdziesiątych urodzin, (red.) J. Kostkiewicz, S. Opozda-Suder, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Osińska M., 2017, Praktyczny wymiar probacji wobec osób niepełnosprawnych w Polsce – studium przypadku, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, 28.
Pająk K., 2014, Zaburzenia w zachowaniu u uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną, „Konteksty Pedagogiczne”, 2.
Patel D. R., Cabral M. D., Ho A., Merrick J., 2020, A clinical primer on intellectual disability, „Transnational Pediatrics”, 9 (S1), doi: 10.21037/tp.2020.02.02 (dostęp: 28.01.2023).
Sakowicz-Boboryko A., Otapowicz D., Wyszykowska-Koda D., 2018, Osoby z niepełnosprawnością intelektualną w izolacji penitencjarnej – pozór a/i rzeczywistość. „Resocjalizacja Polska”, 16.
Schalock R. A., Borhwick-Duffy S. A., Luckasson R. et al., 2010, Intellectual Disability, Definition, Classification and System of Support, 11 th ed., AAIDD, Washington.
Snopek M., 2013, Przyczyny degradacji skazanych poszkodowanych w realiach polskich więzień, „Resocjalizacja Polska”, 5.
Szeroczyńska M., 2014, Osoba z niepełnosprawnością intektualną sprawcą czynu zabronionego, „Szkoła Specjalna”, 4.
Żywucka-Kozłowska E., 2013, Bezpieczeństwo osób niepełnosprawnych umysłowo, „Securitologia”, 1.
Akty prawne
Legal Acts
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 127).
Ustawa o kuratorach sądowych z dnia 27 lipca 2001 r. (t.j. Dz.U. 2020.0.167).
Adam Mickiewicz University in Poznań Poland
https://orcid.org/0000-0003-3710-0470
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright Notice:
Articles are published in accordance with conditions identical to the Creative Commons Attribution 4.0 (also called as CC-BY) license conditions, available on http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ and this permission applies to any language version or any later version of the license as published by the Creative Commons organization.
Author retain the copyright to the article, while at the same time he/she transfers the article property rights to the Publisher free of charge (without territorial and time restrictions).
The online edition of the Polish Journal of Social Rehabilitation is published under Open Access, which means that users can read, download, copy, distribute, print, search, and link to the full texts of these articles - are provided with full unrestricted access.
The publisher does not charge for providing access to full versions of articles nor for their use as referred to in above.